Pijn kan zich op verschillende manieren manifesteren, waaronder veranderingen in de beweging van de hond en veranderingen in hun gedrag. Vaak wordt pijn nog onvoldoende gediagnosticeerd. Een hond hoeft niet door het leven te gaan met pijn. Er zijn tegenwoordig heel veel mogelijkheden om pijn te behandelen. Een daarvan is massagetherapie.
Wat is pijn?
Wat is pijn, en hoe kun je met massage pijnvermindering geven? Dat is nog best wel lastig uit te leggen omdat we eigenlijk nog niet alles weten van pijn en pijn wordt door iedereen weer anders ervaren.
Pijn is onplezierige sensorische en/of emotionele ervaring door (mogelijk)weefselschade. Pijn kan ook ontstaan zonder aanwijsbare lichamelijke oorzaak.
Pijn is altijd subjectief en hangt mede af van individuele interpretatie en levenservaringen. Aldus Ben van Cranenburgh in het boekje “Pijn, waarom?”.
Tot de jaren 80 werd over het algemeen aangenomen dat pijn iets is wat je bewust waarneemt. Als je geen bewustzijn hebt, heb je dan ook geen pijn?
Over pijn bij dieren is pas sinds de jaren 90 veel meer onderzoek gedaan. Maar vooral de laatste 10 jaar heeft pijntherapie een enorme ontwikkeling doorgemaakt.
Er zijn 4 belangrijke aspecten bij pijngewaarwording.
1. sensorische gewaarwording (pijngewaarwording)
2. emotionele gewaarwording (pijnbeleving)
3. een relatie met weefselbeschadiging (nociceptie)
4. gedrag (pijngedrag / coping-gedrag)
Hoe kan het dat je pijn voelt?
Daarvoor moeten we kijken naar hoe het willekeurig zenuwstelsel is opgebouwd. Het willekeurig zenuwstelsel bestaat uit een tweetal ‘systemen’:
- Het centrale zenuwstelsel bestaande uit de hersenen en het ruggenmerg;
- Het perifere zenuwstelsel bestaande uit een willekeurig (somatisch) en een onwillekeurig (autonoom) zenuwstelsel. Het somatisch zenuwstelsel zorgt voor de interactie met de buitenwereld. De sensorische (‘gevoels-‘) geven constant informatie door aan de hersenen zodat de motorische (‘bewegings-‘) zenuwen de skeletspieren kunnen aansturen. Het autonome zenuwstelsel regelt de lichaamsfuncties die je niet zelf aanstuurt, zoals zweten en doorbloeding.
Als je een pijnprikkel voelt, voel je deze met de sensorische zenuwen. Deze sturen dan een signalen door naar de hersenen via pijnpoorten. Deze geven de pijnprikkels door aan de hersenen. De hersenen sturen dan signalen terug naar de spieren om te bewegen (bijvoorbeeld je hand wegtrekken van een kokende waterketel).
Pijn begint dus bij de zenuwen. Als het pijnsignaal de hersenen bereikt, gaat deze naar de thalamus. Deze stuurt het signaal weer door naar verschillende hersenengebieden voor verwerking. Deze gebieden zoeken uit waar de pijn vandaan komt en vergelijkt deze met andere soorten pijn die ze al kennen. Op deze manier wordt er in de hersenen een afweging gemaakt of deze pijn belangrijk is of niet.
Acute vs chronische pijn
Hoewel pijn ongewenst is, heeft pijn wel degelijk een belangrijke, beschermende functie. We kunnen pijn onderscheiden in verschillende soorten.
Bij somatische pijn (ook wel fysiologische pijn) is er sprake van weefselschade of een aandoening in een orgaan of lichaamsdeel. Denk hierbij bijvoorbeeld aan een spierscheuring, buikpijn of een snee in de voetzool. We spreken dan meestal van acute pijn.
Neurogene pijn kan je omschrijven als pijn door beschadiging aan de zenuwen, ruggenmerg of hersenen en is vaak chronisch.
Eigenlijk best lastig te begrijpen. Kijk maar eens naar de onderstaande tabel. Hier staat beschreven wat er bij een hond gebeurt bij acute of chronische pijn:
| Acuut | Chronisch |
|---|---|
| – hartslag omhoog – bloeddruk omhoog – ademhaling omhoog – hond is rusteloos – hond is vocaal (bv piept of jankt) – hond vertoont vermijdingsgedrag – hond is angstig | – hond heeft slaapstoornissen – hond is geirriteerd/aggresief – verminderde eetlust – mentale depressie – verhoogde gevoeligheid (hyperalgesie) – sociale terugtrekking |
Herkennen van pijn
Pijnbestrijding
Pijnbestrijding kan en wordt op verschillende niveaus en manieren in gezet. De belangrijkste reden is het vergroten van het welzijn van jouw hond. Veel klachten zullen verminderen of zelfs verdwijnen door het geven van bijvoorbeeld pijnstillers. Ook kunnen gedragsveranderingen minder worden, zal de hond actiever worden en ook de ademhaling, hartslag en bloeddruk zal weer normaal worden, wat ook belangrijk is voor de rest van de functies van het lichaam.
Maar het meer bewegen is echter ook het grootste gevaar bij het geven van pijnstillers. Het dier zal het pijnlijke lichaamsdeel meer gebruiken waardoor er meer schade kan komen door overbelasting.
Het is daarom heel goed om te kijken wat er allemaal kan qua pijnbestrijding en tot hoe ver je moet gaan. Geef niet alleen of zomaar pijnstillers (NSAID’s). Dit verhult vaak de pijn. Het is veel belangrijker om de oorzaak van de pijn op te lossen, als dat kan. En daar kunnen een aantal andere middelen en oplossingen goed bij helpen:
- voeding
- voedingssupplementen
- natuurlijke geneesmiddelen
- fytotherapie
- acupunctuur
- hydrotherapie
- osteopathie
- fysiotherapie
- chiropractie
- massagetherapie.
KynoFlow beschikt over een netwerk op al deze disciplines en kan jou en je hond helpen om de juiste weg te vinden als het gaat om pijnbestrijding.
Maar zelf kan ik natuurlijk met massage en bewegingstherapie ook veel voor jouw hond doen!
Hoe kan massage helpen bij pijn bij honden?
Wanneer honden pijn hebben, nemen ze vaak een aangepaste houding aan of passen ze zich aan tijdens het bewegen. Dit doen ze om verdere schade te beperken en om pijn te verminderen. Ofwel om zichzelf te beschermen. Deze beschermende strategie kan juist een andere pijncyclus starten. Het veranderen van je houding en bewegingspatroon kan andere delen van het lichaam van de hond overbelasten en nieuwe pijnpunten kunnen ontwikkelen. Verder kan pijn een hele keten van geen zin om te bewegen, tot overgewicht tot depressie in gang zetten. Waardoor de klachten uiteindelijk alleen maar toenemen.
De wetenschap stelt dat wanneer de hond eenmaal een aangepaste houding heeft aangenomen “het onwaarschijnlijk is dat farmacologische interventie alleen effectief zal zijn bij het verlichten van de chronische pijntoestand”. Oftewel het geven van pijnstillers heeft zeer waarschijnlijk niet het gewenste effect, namelijk pijnreductie. Dit is waar massagetherapie effectief kan zijn. Massage brengt het zachte weefsel weer in beweging om pijn te verminderen en mechanische spanningen te veranderen.
Massage kan de bloedsomloop verbeteren om de spieren te hydrateren en voedingsstoffen te geven, terwijl passieve bewegingen en stretchen de gezondheid van de gewrichten kan verbeteren. Ten slotte kan massage ook pijn en angst bij honden verminderen.
Hoe werkt massage om pijn te verlichten?
Er zijn verschillende theorieën over het mechanisme waarmee massage pijn verlicht. Er wordt gedacht dat de directe massagedruk de overdracht van pijnsignalen remt. Dit mechanisme biedt pijnverlichting op korte termijn.
Massage biedt ook een analgetisch (verdovend) effect op langere termijn door het pijnonderdrukkingsmechanisme te stimuleren. Massage stimuleert kernen in de hersenen om endorfines vrij te geven. De afgifte van deze stof vermindert de perceptie van pijn.
Ten slotte is massage effectief bij het verminderen van ontsteking en het stimuleren van het genezingsproces. Nadat de acute fase van een trauma is verstreken, is massage effectief bij het stimuleren van de bloedsomloop. Dit zorgt ervoor dat voedingstoffen en zuurstof beter bij het trauma of de plaats van het letsel kan komen en afvalstoffen makkelijker afgevoerd kunnen worden. Dit bevordert het herstel.
Tot slot
Pijn is een heel complex iets. Het is niet terug te lijden naar een plek in de hersenen. Het hele lichaam, verschillende delen in de hersenen werken samen in de waarneming van pijn. Dit maakt ook dat pijn voor iedereen en dus ook voor elke hond anders is.
Pijn aanpakken vanuit alleen maar pijnstillers is in mijn ogen onvoldoende. Een hond die benchrust krijgt naar een operatie kan daar heel ongelukkig van worden en de eigenaar ook. De pijn zal dan zelfs toe kunnen nemen. Een combinatie van pijnstillers, massage en aangepaste beweging werkt elkaar absoluut niet tegen. Sterker nog, ik ben van mening dat het herstel alleen maar beter verloopt als je het van alle kant goed aanpakt.
KynoFlow is PijnCoach, een deskundige op het gebied van pijn bij honden. Ik werk samen met jou, de hondeneigenaar, om het beste resultaat te krijgen. Samen kijken wat jouw hond nodig heeft. Meer weten over mijn werk als PijnCoach?
Neem vrijblijvend contact met mij op om te kijken wat ik voor jouw hond kan betekenen.
[bron: https://www.fullstride.com.au/blog/Pain+management+for+dogs]