Casestudy hondentuigen
Een tuig is in hondenland inmiddels heel populair en heeft in veel gevallen ook de voorkeur ten opzichte van een halsband. Wil je weten hoe dat zit? Lees dan mijn blog Halsband of Tuig?
Al enige jaren zijn wij, kynologisch masseurs, er van bewust dat een halsband of een tuig invloed heeft op het lichaam van de hond.
Samen met mijn collega, Mathilde van MJ Hondenmassage, ben ik een onderzoek gestart naar het invloed van een tuig op het lichaam van de hond.
In onze praktijk werken wij regelmatig met blindengeleidenhonden en huishonden die voornamelijk in tuigen lopen. Hierdoor zijn ons wat dingen gaan opvallen. Vooral bij de blindengeleidenhonden valt op dat honden door het tuig toch minder bewegingsvrijheid bij hun voorpoten en schouder hebben. Hierdoor worden de voorpoten meer naar binnen geplaatst waardoor er meer druk op de buitenste schouderspieren komt. Hierdoor gebruikt de blindengeleidenhond zijn polsen ook op een andere manier, wat tot overbelasting kan leiden.
Voor onze huishonden zijn ook heel veel verschillende tuigen en de daarbij behorende adviezen te vinden. Daarom lijkt het ons tijd om er eens wat dieper in te duiken. En daarom hebben wij onszelf deze vragen gesteld:
Welke invloed een tuig of harnas heeft op het lichaam en op het bewegingspatroon van een hond?
Als subvraag willen we kijken of we ook een antwoord kunnen formuleren op de volgende vraag: Hoe ontwikkelen de schouderspieren (denk aan m. brachialis, m. rhomboideus, m. trapezius, m. triceps, m. longisimus en andere bewegingsspieren van de voorpoot) van blindengeleidenhonden ten opzichte van huis- en sporthonden die een tuig dragen?
Opzet onderzoek
Allereerst doen wij een uitgebreide literatuurstudie. Wat is er op dit moment al bekend over de invloed van een tuig of harnas op het lichaam van een hond? De literatuurstudie wordt natuurlijk aangevuld met een praktijkstudie
Praktijkstudie
Om een goede vergelijking te kunnen maken willen we in de komende periode minimaal 15-30 honden, rond de leeftijd van minimaal 2 jaar inventariseren. Dit willen we doen door een uitvoerige duik in het patiëntendossier van de hond, een fysiek onderzoek bij aangesloten fysiotherapeut of osteopaat en afsluiten met een uitgebreide massage sessie bij een van de Palpabel masseurs (min. Licentie 2).
Maar ook willen we meer informatie over het gebruik van de blindengeleidenhonden tuigen. Hiervoor zullen we contact opnemen met de verschillende scholen in Nederland.
Hoe ver zijn we?
Binnenkort starten we met het filmen van een paar honden om in beeld te brengen welke verschillen er zijn tussen de tuigen en hoe de honden qua bewegingspatronen daar op reageren.
We staan nog redelijk aan het begin van onze onderzoek, maar de reacties tot nu toe zijn al super. Wij proberen dit onderzoek zo objectief mogelijk uit te voeren en doen dit geheel op vrijwillige basis (met andere woorden we worden niet gesubsidieerd).
Dat honden ook onwillekeurige spiertrillingen kunnen hebben zal je misschien niet verbazen. Tijdens de palpatie en de massage komen we dit regelmatig tegen. Meestal worden ze zichtbaar door zachte aanraking. Maar wat betekent dat nou eigenlijk? Spiertrillingen zijn onwillekeurige, ritmische en repetitieve spierbewegingen door herhaaldelijk samentrekken en ontspanning van spiervezels, zonder dat een ledemaat beweegt. De trillingen kunnen snel zijn of het kunnen langzame trillingen zijn en ze kunnen in elk deel van het lichaam voorkomen. Je kan ze ook goed zien. De huid beweegt dat snel op en neer. De spiertrilling zelf is vaak onschuldig, maar kan een symptoom zijn van een onderliggend aandoening. Er zijn verschillende oorzaken voor deze trillingen.
Hoe zo’n spontane trilling ontstaat is afhankelijk van de plek. Zo kunnen trauma, infectie, spierzwakte, pijn, stress, medicijnen, een te lage bloedsuikerspiegel of een te hoog ureumgehalte in het trillingen geven in een spier. Zoals je hieronder kan zien, kan het dus van alles zijn. Het kan vervelende oorzaken hebben, maar kan ook heel erg meevallen.
Mogelijke oorzaken:
Een paar toegelicht:
Het schudden van de poten van de hond kan een teken zijn van spierzwakte. Dit kan bijvoorbeeld gebeuren na het trainen (en kan leidend tot overbelasting van de achterpoten), na een wandeling of wanneer de hond naar beneden leunt om water te drinken of te eten.
Wanneer er sprake is van spierzwakte dan verdwijnt het trillen zodra de hond enige tijd heeft gehad om te ontspannen.
Het plotselinge trillen van de achterpoten kan ook worden veroorzaakt door pijn. Gewrichtsproblemen zoals schade aan de ligamenten in de knieën, artrose, heupdysplasie, enz. zijn vaak de onderliggende oorzaak van de pijn. Buikpijn en rugpijn (bijvoorbeeld van ruggenmergletsel) kunnen ook trillingen in de poten veroorzaken.
Trillingen in de achterpoten van de hond kunnen simpel weg ook het gevolg zijn van veroudering. Sommige honden beginnen van nature te trillen in hun achterpoten naarmate ze ouder worden. In sommige gevallen worden ook de voorpoten beïnvloed. In de meeste gevallen is dit geen reden tot bezorgdheid, omdat de trillingen geen invloed hebben op de loop- of loopstijl van de hond.
Aangezien trillingen in achterpoten van oudere honden een indicatie kunnen zijn van pijn, is het echter raadzaam om een dierenarts uw hond te laten controleren op eventuele verwondingen en gewrichtsproblemen.
Er zijn enkele hondenrassen waarvan wordt aangenomen dat ze aanleg hebben voor tremoren, waaronder Chow-chows, springerspaniels, Samojeed, Weimaraners, Dalmatiërs, Dobermann pinschers, Engelse buldog en Labrador-retrievers. Honden die vatbaar zijn voor deze aandoening worden “shaker-honden” genoemd. Het tremor-syndroom treft meestal honden van jonge tot middelbare leeftijd en het is bekend dat het voornamelijk witte honden treft, maar er is ook een verscheidenheid aan haarkleuren aangetroffen.
Met massage geef je een sederend effect op de receptoren in de huid en de spieren. Hierdoor nemen de trillingen (tijdelijk) iets af. In de tussentijd kunnen we opzoek naar de onderliggende oorzaak. Het is belangrijk dat een dierenarts de hond onderzoekt, aangezien trillingen een symptoom kunnen zijn van een onderliggend en vaak onzichtbaar probleem.
Pijn kan zich op verschillende manieren manifesteren, waaronder veranderingen in de beweging van de hond en veranderingen in hun gedrag. Vaak wordt pijn nog onvoldoende gediagnosticeerd. Een hond hoeft niet door het leven te gaan met pijn. Er zijn tegenwoordig heel veel mogelijkheden om pijn te behandelen. Een daarvan is massagetherapie.
Wat is pijn, en hoe kun je met massage pijnvermindering geven? Dat is nog best wel lastig uit te leggen omdat we eigenlijk nog niet alles weten van pijn en pijn wordt door iedereen weer anders ervaren.
Pijn is onplezierige sensorische en/of emotionele ervaring door (mogelijk)weefselschade. Pijn kan ook ontstaan zonder aanwijsbare lichamelijke oorzaak.
Pijn is altijd subjectief en hangt mede af van individuele interpretatie en levenservaringen. Aldus Ben van Cranenburgh in het boekje “Pijn, waarom?”.
Tot de jaren 80 werd over het algemeen aangenomen dat pijn iets is wat je bewust waarneemt. Als je geen bewustzijn hebt, heb je dan ook geen pijn?
Over pijn bij dieren is pas sinds de jaren 90 veel meer onderzoek gedaan. Maar vooral de laatste 10 jaar heeft pijntherapie een enorme ontwikkeling doorgemaakt.
Er zijn 4 belangrijke aspecten bij pijngewaarwording.
1. sensorische gewaarwording (pijngewaarwording)
2. emotionele gewaarwording (pijnbeleving)
3. een relatie met weefselbeschadiging (nociceptie)
4. gedrag (pijngedrag / coping-gedrag)
Daarvoor moeten we kijken naar hoe het willekeurig zenuwstelsel is opgebouwd. Het willekeurig zenuwstelsel bestaat uit een tweetal ‘systemen’:
Als je een pijnprikkel voelt, voel je deze met de sensorische zenuwen. Deze sturen dan een signalen door naar de hersenen via pijnpoorten. Deze geven de pijnprikkels door aan de hersenen. De hersenen sturen dan signalen terug naar de spieren om te bewegen (bijvoorbeeld je hand wegtrekken van een kokende waterketel).
Pijn begint dus bij de zenuwen. Als het pijnsignaal de hersenen bereikt, gaat deze naar de thalamus. Deze stuurt het signaal weer door naar verschillende hersenengebieden voor verwerking. Deze gebieden zoeken uit waar de pijn vandaan komt en vergelijkt deze met andere soorten pijn die ze al kennen. Op deze manier wordt er in de hersenen een afweging gemaakt of deze pijn belangrijk is of niet.
Hoewel pijn ongewenst is, heeft pijn wel degelijk een belangrijke, beschermende functie. We kunnen pijn onderscheiden in verschillende soorten.
Bij somatische pijn (ook wel fysiologische pijn) is er sprake van weefselschade of een aandoening in een orgaan of lichaamsdeel. Denk hierbij bijvoorbeeld aan een spierscheuring, buikpijn of een snee in de voetzool. We spreken dan meestal van acute pijn.
Neurogene pijn kan je omschrijven als pijn door beschadiging aan de zenuwen, ruggenmerg of hersenen en is vaak chronisch.
Eigenlijk best lastig te begrijpen. Kijk maar eens naar de onderstaande tabel. Hier staat beschreven wat er bij een hond gebeurt bij acute of chronische pijn:
| Acuut | Chronisch |
|---|---|
| – hartslag omhoog – bloeddruk omhoog – ademhaling omhoog – hond is rusteloos – hond is vocaal (bv piept of jankt) – hond vertoont vermijdingsgedrag – hond is angstig | – hond heeft slaapstoornissen – hond is geirriteerd/aggresief – verminderde eetlust – mentale depressie – verhoogde gevoeligheid (hyperalgesie) – sociale terugtrekking |
Pijnbestrijding kan en wordt op verschillende niveaus en manieren in gezet. De belangrijkste reden is het vergroten van het welzijn van jouw hond. Veel klachten zullen verminderen of zelfs verdwijnen door het geven van bijvoorbeeld pijnstillers. Ook kunnen gedragsveranderingen minder worden, zal de hond actiever worden en ook de ademhaling, hartslag en bloeddruk zal weer normaal worden, wat ook belangrijk is voor de rest van de functies van het lichaam.
Maar het meer bewegen is echter ook het grootste gevaar bij het geven van pijnstillers. Het dier zal het pijnlijke lichaamsdeel meer gebruiken waardoor er meer schade kan komen door overbelasting.
Het is daarom heel goed om te kijken wat er allemaal kan qua pijnbestrijding en tot hoe ver je moet gaan. Geef niet alleen of zomaar pijnstillers (NSAID’s). Dit verhult vaak de pijn. Het is veel belangrijker om de oorzaak van de pijn op te lossen, als dat kan. En daar kunnen een aantal andere middelen en oplossingen goed bij helpen:
KynoFlow beschikt over een netwerk op al deze disciplines en kan jou en je hond helpen om de juiste weg te vinden als het gaat om pijnbestrijding.
Maar zelf kan ik natuurlijk met massage en bewegingstherapie ook veel voor jouw hond doen!
Wanneer honden pijn hebben, nemen ze vaak een aangepaste houding aan of passen ze zich aan tijdens het bewegen. Dit doen ze om verdere schade te beperken en om pijn te verminderen. Ofwel om zichzelf te beschermen. Deze beschermende strategie kan juist een andere pijncyclus starten. Het veranderen van je houding en bewegingspatroon kan andere delen van het lichaam van de hond overbelasten en nieuwe pijnpunten kunnen ontwikkelen. Verder kan pijn een hele keten van geen zin om te bewegen, tot overgewicht tot depressie in gang zetten. Waardoor de klachten uiteindelijk alleen maar toenemen.
De wetenschap stelt dat wanneer de hond eenmaal een aangepaste houding heeft aangenomen “het onwaarschijnlijk is dat farmacologische interventie alleen effectief zal zijn bij het verlichten van de chronische pijntoestand”. Oftewel het geven van pijnstillers heeft zeer waarschijnlijk niet het gewenste effect, namelijk pijnreductie. Dit is waar massagetherapie effectief kan zijn. Massage brengt het zachte weefsel weer in beweging om pijn te verminderen en mechanische spanningen te veranderen.
Massage kan de bloedsomloop verbeteren om de spieren te hydrateren en voedingsstoffen te geven, terwijl passieve bewegingen en stretchen de gezondheid van de gewrichten kan verbeteren. Ten slotte kan massage ook pijn en angst bij honden verminderen.
Er zijn verschillende theorieën over het mechanisme waarmee massage pijn verlicht. Er wordt gedacht dat de directe massagedruk de overdracht van pijnsignalen remt. Dit mechanisme biedt pijnverlichting op korte termijn.
Massage biedt ook een analgetisch (verdovend) effect op langere termijn door het pijnonderdrukkingsmechanisme te stimuleren. Massage stimuleert kernen in de hersenen om endorfines vrij te geven. De afgifte van deze stof vermindert de perceptie van pijn.
Ten slotte is massage effectief bij het verminderen van ontsteking en het stimuleren van het genezingsproces. Nadat de acute fase van een trauma is verstreken, is massage effectief bij het stimuleren van de bloedsomloop. Dit zorgt ervoor dat voedingstoffen en zuurstof beter bij het trauma of de plaats van het letsel kan komen en afvalstoffen makkelijker afgevoerd kunnen worden. Dit bevordert het herstel.
Pijn is een heel complex iets. Het is niet terug te lijden naar een plek in de hersenen. Het hele lichaam, verschillende delen in de hersenen werken samen in de waarneming van pijn. Dit maakt ook dat pijn voor iedereen en dus ook voor elke hond anders is.
Pijn aanpakken vanuit alleen maar pijnstillers is in mijn ogen onvoldoende. Een hond die benchrust krijgt naar een operatie kan daar heel ongelukkig van worden en de eigenaar ook. De pijn zal dan zelfs toe kunnen nemen. Een combinatie van pijnstillers, massage en aangepaste beweging werkt elkaar absoluut niet tegen. Sterker nog, ik ben van mening dat het herstel alleen maar beter verloopt als je het van alle kant goed aanpakt.
KynoFlow is PijnCoach, een deskundige op het gebied van pijn bij honden. Ik werk samen met jou, de hondeneigenaar, om het beste resultaat te krijgen. Samen kijken wat jouw hond nodig heeft. Meer weten over mijn werk als PijnCoach?
Neem vrijblijvend contact met mij op om te kijken wat ik voor jouw hond kan betekenen.
[bron: https://www.fullstride.com.au/blog/Pain+management+for+dogs]
De groei van het skelet is compleet als de groeischijven zijn vergroeid. Het skelet voltooid zijn vergroeiing in een vaste volgorde en op een redelijk vaste leeftijd.
Het skelet is pas volledig belastbaar als alle groeischijven zich hebben gesloten en het skelet dus helemaal is uitgegroeid.
Soms zijn er obstakels onderweg naar volwassenheid. Ondanks al je goede zorgen en je voorzorgsmaatregelen kan het toch gebeuren dat je hond last van zijn lichaam krijgt.
Reacties waaraan je kunt merken dat je pup fysiek ongemak ervaart zijn bijvoorbeeld:
Zie je klachten aan je pup, wacht dan niet te lang met het bezoeken van een dierenarts, fysiotherapeut, gedragstherapeut of osteopaat.
Groeipijn bij de hond of met een mooi woord “enostosis” is een aandoening die we vooral bij de middelgrote en grote, snel groeiende rassen zien, vooral in de lange botten – humerus, ulna, radius, fibula en tibia. We zien de problemen meestal bij honden van ½ tot 1½ jaar oud, in een heel enkel geval zelfs tot wel 2 jaar oud.
Wat zijn groeipijnen precies?
Bij de jonge honden van snelgroeiende rassen maken de lange beenderen van de poten een enorme groeispurt door. Een voedingskanaal van het beenmerg kan die groei niet helemaal bijbenen en wordt daardoor te nauw. De bloedvaten die door het voedingskanaal lopen worden daardoor iets vernauwd waardoor stuwing in het beenmerg en vochtophoping onder het beenvlies optreedt. Dit is voor de hond erg pijnlijk en is verantwoordelijk voor de zogenaamde “groeipijn”.
Het meest duidelijke symptoom is kreupelheid die dan weer aan de ene poot dan weer aan de andere poot het meest erg is. Overigens is het ook mogelijk dat de hond steeds met dezelfde poot kreupel loopt. Wat je ook vaak ziet is dat de hond alleen maar slomer en/of wat pieperig is.
De diagnose kan gesteld worden dmv röntgenfoto’s.
Groeipijnen gaan uiteindelijk vanzelf over met het ouder worden van de hond. Echter is de pijn voor de hond erg vervelend. Hierdoor gaat de hond vaak minder bewegen en gaat steeds slechter lopen. In ernstige gevallen kan een hond nog maar heel weinig willen bewegen. De dierenarts behandelt groeipijnen meestal met pijnstillers en rust. En dat is dan ook hard nodig. Naast de reguliere behandeling met pijnstillers, zijn er ook andere mogelijkheden om de pijn te verzachten. Denk aan natuurlijke middelen en massage.
Massage werkt pijnstillend en is daarom ook voor deze honden aan te bevelen. Met massage kun je die vicieuze cirkel doorbreken en pezen en spieren losmaken zodat ze weer beter gaan werken.
Daarnaast is een passend bewegingsadvies ook heel belangrijk om overbelasting te voorkomen. Samenwerken met een osteopaat of fysiotherapeut is ernstige gevallen aan te raden.
Hoe kan therapeutische massage helpen bij groeipijnen? Massage verbetert de bloedsomloop waardoor de cellen beter worden gevoed en het natuurlijke genezingsproces van het lichaam wordt versneld. Ook zorgt de verbeterde doorbloeding dat er makkelijker nieuwe bouwstoffen naar de cellen gaat, en dat helpt de groei op een natuurlijke manier te ondersteunen. De spiertonus verandert als gevolg van de pijn. Ofwel de spieren komen ‘strakker’ te staan. Dit levert weer extra ongemak op bij de hond. Met massage verminder je deze spiertonus en zorg je voor meer balans. Massage, gecombineerd met balans en coördinatie oefeningen, verbetert het lichaamsbewust zijn van je pup. Dit zorgt ervoor dat je hond geen verkeerd gangwerk of bewegingen aanleert als gevolg van overcompensatie.
Wees voorzichtig met massage op de aangetaste poot omdat elke druk op het getroffen bot erg pijnlijk is. De rest van het lichaam kan normaal gesproken worden gemasseerd. Massage bij pijn is altijd heel zacht. Hieronder worden een paar technieken uitgelegd die je kan inzetten bij groeipijnen. Werk vanaf de schouder/bekken naar de tenen. En werk zacht! Het is altijd erg belangrijk om goed naar de signalen van de hond te blijven kijken.
Strijking (Effleurage) is een zachte lange, langzame strijkingen met je handen, te beginnen bij het hoofd van de pup en helemaal tot aan de staart en voeten. Deze techniek helpt de doorbloeding maar bevordert ook de ontspanning. Begin met een lichte druk en bouw de druk langzaam iets op.
Vingertop massage maak met de toppen van je vingers kleine, cirkelvormige patronen om de spieren onder de huid te bewegen. Druk niet direct op het bot. Plaats je vingertoppen aan weerszijde van de ruggengraat. Deze massage helpt om stijve spieren en weefsels los te maken.
Lemniscaat
Je begint de strijking bij het bovenste rondje van de 8 en je maakt een beweging met de klok mee. Het onderste rondje volgt daarna tegen de klok in. Je kunt deze strijkingen op het gehele lichaam toepassen. Met grote lemniscaten leg je verbindingen tussen de verschillende lichaamsdelen, met kleine lemniscaten werk je lokaal, bijvoorbeeld op en rond de gewrichten. Deze techniek kan je met je vingertoppen of met je hele hand uitvoeren.
Snelle groei en voeding met een hoog eiwit / hoog calcium gehalte kan invloed hebben op de groei en groeipijnen. De groei kan je inperken door over te gaan op een voer speciaal ontwikkeld voor jonge honden van grote rassen. Een van de oorzaken van het ontstaan van groeipijnen is een te veel aan Calcium in de voeding. De juiste Calcium-Fosfor verhouding is dus heel belangrijk. Raadpleeg je dierenarts of voedingsdeskundige voor dieetadvies bij groeipijnen.
Sommige honden met groeipijn hebben een slechte eetlust; in deze gevallen is het belangrijk om ervoor te zorgen dat ze een goed evenwichtig en smakelijk dieet krijgen. In sommige gevallen kunnen supplementen zoals omega vetzuren of antioxidanten zoals vitamine C nuttig zijn. Ook hiervoor advies inwinnen bij een specialist.
Op zich is deze aandoening dus onschuldig, ware het niet dat deze jonge snel groeiende honden door de pijn ‘verkeerde’ bewegingspatronen aanleren. Dit kan resulteren in overcompensatie van andere ledematen. Raadpleeg alstublieft je dierenarts als je pup steeds een van de hierboven genoemde symptomen vertoont. Voor meer informatie over massage bij groeipijnen, kan je contact opnemen met KynoFlow – hondenmassage.
Als masseur zie ik heel veel verschillende honden; grote honden, kleine honden, honden van alle rassen en alle leeftijden. Massage kan nodig zijn voor een scala van onderwerpen, zoals:
1. Vermijd gladde vloeren
Gladde vloeren veroorzaken veel spierletsel bij honden, vooral bij opgroeiende honden. Als het buiten glad is door sneeuw of ijzel lopen wij ook voorzichtiger. Onze gladde vloeren thuis zijn voor honden net ijsbanen. Met een groot verschil, een hond heeft het van te voren vaak niet door dat de vloer glad is. Als honden op gladde vloeren lopen of rennen en ze glijden uit of slippen de hoek om veroorzaakt dit spierspanning.
Zorg in ieder geval voor matten, zodat uw hond meer grip heeft. Leg deze vooral op plaatsen waar uw hond de hoek op gaat en op de grote oppervlakten.
2. Hondenmanden
Als je hond vaak of langdurig op dezelfde plek ligt, zorg er dan voor dan hij niet in een te kleine ruimte ligt. De wervelkolom en de spieren van de hond worden dan langere tijd in dezelfde positie gehouden en dit kan leiden tot letsel. Belangrijk is dat je hond zit volledig uit kan strekken.
3. Eerst wandelen
Warme spieren lopen minder kans op letsel. Dus voordat u uw hond laat rennen, los laat in het bos of gaat sporten, loop dan eerst zo’n 10 minuten met de hond aan de lijn om de spieren goed op te warmen. Elke goede sporter zorgt eerst voor een goede warming up, dus waarom niet voor onze hond.
4. Balletje gooien
Je hond vindt dit waarschijnlijk een erg leuk spel en kan er geen genoeg van krijgen. Maar een spierblessure loert om de hoek, vooral als je je hond niet eerst goed opgewarmd hebt!
Over de afstand dat jij de bal gooit bouwt de hond een flinke snelheid op. Dit zet veel kracht op zijn spieren, vooral tijdens het remmen om de bal te pakken. De bal kan ook nog een andere kant op stuiteren. Dit betekent dat je hond ook van richting en snelheid moet veranderen en dit verhoogt het risico op spierletsel.
5. Herkennen van spierblessures
Honden zijn van nature veerkrachtig en goed in het verbergen van hun verwondingen. Als eigenaren zich bewust zijn van de tekenen van een mogelijk spierletsel, kunnen ze het probleem eerder tackelen. Door het op tijd te behandelen voorkom je blessures door overcompensatie en hersteld de gewonde spier sneller.
Let op de volgende tekens:
Enkele minder voor de hand liggende tekens zijn onder meer:
Bron: Canine Massage Guild, Jenny Youdan
Beweging is voor elke hond belangrijk. Met simpele oefeningen tijdens de wandeling kun je de fitheid van je hond nog meer verbeteren. Als je dit doelgericht aanpakt kan je met behulp van de 5 elementen leuk samen bezig zijn én ben je er zeker van dat je hond alle tien aspecten* die belangrijk zijn voor zijn gezondheid verbetert. Voor honden die actief in de sport zijn, helpen deze oefeningen bovendien bij het voorkomen van blessures.
De 5 belangrijke elementen van elk trainingsprogramma zijn:
• kracht
• corestabiliteit
• proprioceptie
• uithoudingsvermogen
• flexibiliteit
En als zesde element mag je daar van mij ook nog metaal welzijn aan toevoegen.